Serie: 100 jaar De Saambinder (22)
Deze keer iets over De Saambinder zélf. Beter gezegd: over wat er in de loop van de jaren onder de kop van De Saambinder stond.
Wat stond er?
1919 – Correspondentieblad der Gereformeerde Gemeenten in Nederland en Noord-Amerika;
1950 – Kerkelijk weekblad der Gereformeerde Gemeenten in Nederland en Noord-Amerika;
1999 – Kerkelijk weekblad van de Gereformeerde Gemeenten.
Waarom was er in 1919 geen sprake van een kerkelijk blad? Omdat de Generale Synode geen verantwoordelijkheid wilde dragen voor de inhoud. In 1928 werd gezegd dat het blad wél eigendom was van de gemeenten, maar dat zowel de redactie als de uitgave geheel een zaak van de hoofdredacteur was. Wat dat eigendom dan betekent als je er geen zeggenschap over hebt, is niet bepaald helder. In 1945 werd er door de Synode weer over gesproken en toen werd dit besluit gehandhaafd.
Ds. M. Golverdingen schreef hierover in De Saambinder van 10 november 1994: ‘Natuurlijk heeft een in het kerkrecht geschoold man als ds. G.H. Kersten beseft dat het eigenlijk anders zou moeten. Maar de visie op De Saambinder als een correspondentieblad is hem niet onwelkom geweest. Hij kon nu door middel van het blad in bepaalde zaken leiding geven zonder dat een kerkelijke vergadering hem voor zijn artikelen ter verantwoording kon roepen. Zo heeft hij De Saambinder met name benut om de vrij algemene weerstand tegen een theologische vorming voor aanstaande predikanten af te zwakken en om te zetten in een positieve waardering. Na 64 artikelen kon op 13 januari 1927 de Theologische School worden geopend’.
Correspondentieblad
Op de Synode van 1919 was ds. H.A. Minderman uit Amerika aanwezig. Hij bracht naar voren dat er altijd werd uitgekeken naar berichten uit het oude vaderland. Als iemand een brief uit Holland kreeg, liet men die aan vrienden en bekenden lezen. En als het om geestelijke dingen ging, werd de band des te sterker gevoeld. Zou het niet mogelijk zijn dat er een kerkelijk blad werd uitgegeven? Zo’n vraag was koren op de molen van met name ds. Kersten. Nog in datzelfde jaar verscheen het eerste nummer van De Saambinder. Het woord ‘correspondentie’ kreeg ook gestalte in het plaatsen van de verslagen van de meerdere vergaderingen van de Amerikaanse gemeenten. Dat hield op toen deze gemeenten een eigen blad kregen.
Ds. W.C. Lamain en ds. C. Hegeman zijn respectievelijk in 1947 en 1948 naar Amerika vertrokken. Via hun artikelen kregen de lezers van De Saambinder ook informatie over het kerkelijk leven in Amerika. Maar vooral in de artikelen van ds. Lamain ging het over geestelijke dingen. In De Saambinder van 10 november 1994 stond een interview met ds. K. de Gier, die van 1969-1985 hoofdredacteur is geweest. Ds. De Gier zei toen: ‘Vooral de artikelen van ds. W.C. Lamain uit Grand Rapids deden het goed; sommige lezers waren alleen daarom al abonnee van ons blad’.
Eens vertelde ds. De Gier tijdens een vergadering van de sectie Archieven ook iets over ds. Lamain en De Saambinder. Die vergaderingen waren trouwens in het kerkelijke leven de gezelligste vergaderingen die je je maar kunt voorstellen. J. Mastenbroek en ds. J. Schipper (gedrieën hebben we de hele periode meegemaakt dat ds. De Gier voorzitter was) zullen dat zeker beamen.
‘Als er een poosje niets van ds. Lamain in De Saambinder had gestaan, belde ouderling L. Staat uit Mijdrecht op. ‘Dominee, wanneer komt u weer eens in Mijdrecht preken?’ Hij wist wel dat ik nooit doordeweeks preekte, want ik had m’n handen vol aan het docentschap. Ja hoor, Staat, volgende week staat er weer een stuk van Lamain in’.
Kerkelijk weekblad
In 1950 werd De Saambinder een kerkelijk blad. Dr. C. Steenblok was in 1945 ds. Kersten als hoofdredacteur opgevolgd. Ds. L. Rijksen werd in 1950 hoofdredacteur. De baten waren nu voor de Emerituskas. Jaarlijks konden, mede dankzij de overbetalingen, flinke bedragen worden overgemaakt. Zo is dat nog!
‘Nederland en Noord-Amerika’, dat werd nog tot 1999 vermeld. ‘In feite hadden in 1950 de woorden ‘in Nederland en Noord-Amerika’ uit de onderkop van het blad moeten verdwijnen. Onze zusterkerken in Amerika hebben sinds 1934 immers een eigen orgaan dat de naam ‘The Banner of Truth’ draagt, zo schreef ds. Golverdingen in het eerder vermelde artikel. In 1999 besloot de Generale Synode als naam van het kerkverband Gereformeerde Gemeenten te hanteren. ‘Maar vroeger gebruikte namen worden wel als wettig erkend om daarmee juridische problemen te voorkomen’.
De kop van De Saambinder werd aangepast: Kerkelijk weekblad der Gereformeerde Gemeenten. Later kwam er nog een kleine wijziging: der werd van de.